NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH HƯNG YÊN VỚI PHONG TRÀO XÂY DỰNG “TRƯỜNG HỌC HẠNH PHÚC”
“Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong các nghề cao quý. Các thầy cô giáo không những dạy chữ mà còn dạy người, họ cứ như cây thông trên sườn núi, cây quế trong rừng sâu thầm lặng tỏa hương dâng hiến trí tuệ, sức lực cho đời”.
Giáo dục - Đào tạo là một ngành đặc thù gắn với nhiều phong trào thi đua, cuộc vận động như: “Dạy tốt- học tốt”, “Giỏi việc trường - đảm việc nhà”, “Dân chủ- Kỷ cương - Tình thương- Trách nhiệm”, “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, “Đổi mới, sáng tạo trong dạy và học” và “Trường học hạnh phúc”. Thông qua các phong trào thi đua, các cuộc vận động đã góp phần khích lệ, động viên đội ngũ cán bộ, nhà giáo và người lao động nỗ lực vượt khó để thành tốt nhiệm vụ giáo dục, xứng danh với lời căn dặn của Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng “Nghề giáo là nghề cao quý nhất trong các nghề cao quý, nghề sáng tạo nhất trong các nghề sáng tạo”.
Xác định ngành giáo dục có vai trò then chốt trong việc phát triển kinh tế cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, tháng 11/2013, Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Trước định hướng, chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về giáo dục - đào tạo, đồng thời xuất phát từ những yêu cầu thực tiễn của giáo dục trong bối cảnh hiện nay, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã ban hành Kế hoạch số 102/KH-CĐN ngày 02/4/2019 về nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức cán bộ, nhà giáo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới hướng tới xây dựng trường học hạnh phúc. Mục tiêu của kế hoạch là hỗ trợ, tăng cường, tạo sự chuyển biến căn bản trong nhận thức, hành động đồng thời nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ, nhà giáo, khích lệ thầy cô nâng cao tinh thần trách nhiệm, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện, tích cực hướng tới xây dựng “Trường học hạnh phúc”. Đó cũng là một trong tiêu chí nhằm đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Từ giữa thập kỷ 90 của thế kỷ trước, GS Hồ Ngọc Đại đã từng đưa ra khẩu hiệu được coi như triết lý trong học tập của ông, đó là “mỗi ngày đến trường là một niềm vui”. Học sinh đến trường không phải là sự ép buộc của gia đình mà là niềm vui của học sinh khi được gặp bạn bè, thầy cô, được hiểu biết thêm về kiến thức và trải nghiệm nhiều trong cuộc sống. Đây có thể hiểu như là một cách tiếp cận mô hình trường học hạnh phúc. Trước định hướng ấy, ngày 21/5/2019, tại lễ phát động triển khai Kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức cán bộ, nhà giáo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới vì một trường học hạnh phúc ở Trường THPT Phan Huy Chú, quận Ba Đình, Hà Nội, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát biểu: “Có rất nhiều tiêu chí để xây dựng một trường học hạnh phúc, nhưng tựu chung lại, quan trọng nhất để xứng đáng là một ngôi trường hạnh phúc ở Việt Nam cần 3 tiêu chí: yêu thương, an toàn và tôn trọng”. Nghĩa là môi trường giáo dục phải tuyệt đối an toàn, nói không với bạo lực, tất cả CB, GV, NV, và HS đều được sống trong tình yêu thương, tôn trọng lẫn nhau. Mỗi ngày đến trường thầy và trò đều trong tâm thế vui tươi, hào hứng, tích cực và đạt hiệu quả khi tham gia các hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà trường. Ở đó kỷ luật vẫn nghiêm, kỷ cương vẫn được thực hiện, nhưng niềm vui và hạnh phúc vẫn có được từ sự tự giác và ý thức tích cực của thầy và trò. Điều này khiến cho thầy và trò giảm bớt những áp lực không đáng có để cùng phấn đấu vì mục đích chung: Giáo dục, đào tạo các thế hệ học sinh có sức khỏe, đạo đức, lý tưởng, tri thức, kỹ năng và niềm tin tốt đẹp vào cuộc sống.
Hưởng ứng phong trào xây dựng “Trường học hạnh phúc” ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hưng Yên đã tích cực triển khai tới các đơn vị trường học từ bậc học Mầm non tới Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh. Ngày 29/8/2019, tại Trường THPT Triệu Quang Phục, Công đoàn Giáo dục tỉnh phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức Lễ phát động triển khai Kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức cán bộ, nhà giáo, người lao động đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới vì một trường học hạnh phúc. Tham dự lễ phát động có lãnh đạo các Phòng GD&ĐT huyện, thị xã, thành phố, các đơn vị trực thuộc Sở, các thầy cô giáo và các em học sinh Trường THPT Triệu Quang Phục. Phát biểu chỉ đạo tại Lễ phát động, ông Nguyễn Văn Phê, tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở GD&ĐT nhấn mạnh: “Từ trước đến nay, việc nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo là công việc thường xuyên, liên tục của các nhà trường và của mỗi cán bộ, nhà giáo. Tuy nhiên, bắt đầu từ ngày hôm nay, đội ngũ cán bộ, nhà giáo cần đẩy mạnh hơn nữa việc nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo để hướng tới Trường học hạnh phúc. Mỗi thầy, cô hãy biến những khó khăn thử thách trong lao động thành những cơ hội để khẳng định năng lực, phẩm chất, đạo đức nhà giáo. Tất cả hãy cùng lao động và cùng cống hiến vì niềm tự hào nghề nghiệp, vì niềm tin và quý trọng của xã hội”. Giám đốc cũng nhắc lại lời căn dặn của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong các nghề cao quý. Các thầy cô giáo không những dạy chữ mà còn dạy người, họ cứ như cây thông trên sườn núi, cây quế trong rừng sâu thầm lặng tỏa hương dâng hiến trí tuệ, sức lực cho đời”. Người đứng đầu ngành Giáo dục Hưng Yên tin tưởng rằng mỗi thầy, cô đã tự nguyện chọn nghề cao quý này thì sẽ luôn là những tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo, để góp phần tạo nên nhiều “Trường học hạnh phúc”.
Ông Nguyễn Văn Phê, tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở GD&ĐT phát biểu chỉ đạo tại Lễ phát động
Nhằm giúp đội ngũ cán bộ, nhà giáo, người lao động hiểu rõ những nội dung, cách thức triển khai xây dựng trường học hạnh phúc, ngày 15 tháng 12 năm 2019, Ban Thường vụ Công đoàn Giáo dục tỉnh đã ban hành Công văn số 58/CĐN về việc hướng dẫn các đơn vị trường học tổ chức và tham gia xây dựng trường học hạnh phúc. Nội dung Công văn ngoài việc đề nghị, hướng dẫn các CĐCS đẩy mạnh việc tuyên truyền, quán triệt các Chỉ thị, Quyết định của Bộ GD&ĐT, của UBND tỉnh quy định về đạo đức nhà giáo, quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên. Công văn cũng hướng dẫn cụ thể các đơn vị trường học trong việc xây dựng trường học hạnh phúc với các tiêu chí cụ thể, như: về môi trường nhà trường và phát triển cá nhân, về dạy và học, về các mối quan hệ trong và ngoài nhà trường.
Nhằm hỗ trợ, cung cấp cho đội ngũ cán bộ, giáo viên những nội dung cơ bản, những hiểu biết, cách thức tổ chức xây dựng trường học hạnh phúc, ngày 31/12/2019, Công đoàn Giáo dục tỉnh phối hợp với Sở GD&ĐT tổ chức Hội thảo “Thầy cô thay đổi hướng tới trường học hạnh phúc” tại Hội trường C Sở GD&ĐT với sự tham gia của hơn 200 nhà giáo là cán bộ quản lý, cán bộ công đoàn, giáo viên từ bậc học Mầm non đến Trung học phổ thông.
Tại Hội thảo, TS Nguyễn Ngọc Ân, Phó Chủ tịch Công đoàn Giáo dục Việt Nam chia sẻ, trao những nội dung cốt lõi, kinh nghiệm về xây dựng trường học hạnh phúc. Theo TS Nguyễn Ngọc Ân, muốn có trường học hạnh phúc thì trước hết thầy cô giáo phải là người hạnh phúc, và là người tạo ra cảm xúc hạnh phúc cho người khác. Muốn vậy thầy cô giáo không chỉ có đủ năng lực, tâm huyết, yêu nghề mà còn phải có tình yêu thương và biết cách làm cho học sinh tiến bộ và phải là một giáo viên hiệu quả. Giáo viên hiệu quả phải hiểu đúng nghĩa, mục tiêu của giáo dục, đó là tạo điều kiện tốt nhất để phát triển học sinh, đồng thời người giáo viên cùng phát triển với học sinh. TS Nguyễn Ngọc Ân cũng chỉ rõ mỗi nhà trường hãy bắt đầu từ Hiệu trưởng để cùng nhau thảo luận rồi cùng nhau thực hiện các tiêu chí nhằm xây dựng mỗi nhà trường trở thành trường học hạnh phúc gồm 3 tiêu chí cơ bản:
- Về con người, bao gồm các mối quan hệ có liên quan trong trường, như: tình bạn học đường giữa các học sinh. Học sinh quan tâm, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau; tình thương yêu và đầy sự bao dung của người thầy với học sinh. Các em cần nhiều hơn nụ cười hiền hậu, khích lệ, động viên của thầy cô; Giúp học sinh có nhu cầu đặc biệt và theo đuổi ước mơ; Lãnh đạo nhà trường bình đẳng, tôn trọng và giao quyền tự chủ nhiều hơn cho giáo viên, học sinh.
- Về quá trình, bao gồm các phương pháp dạy học, như: học nhóm, tự học, tự nghiên cứu; Nội dung học tập có liên hệ với thực tiễn; Khối lượng học tập hợp lý, giảm áp lực cho học sinh; Học sinh được tự do bày tỏ ý kiến và được phép mắc lỗi tích cực trong học tập; Tổ chức hoạt động học thiết thực, thú vị, lôi cuốn; Giáo viên thường xuyên lắng nghe phản hồi và cảm xúc của các em học sinh; Tăng cường hoạt động trải nghiệm trong lớp và ngoài nhà trường gắn với mục tiêu dạy học.
- Về địa điểm học, bao gồm các yếu tố về môi trường, như: học sinh được học, vui chơi ngoài trời, gần gũi thiên nhiên, cây xanh; Quang cảnh nhà trường xanh- sạch- đẹp và vui tươi; Trường lớp ấm áp và thân thiện, an toàn và không cạnh tranh, không căng thẳng và đảm bảo vệ sinh; Nhu cầu của học sinh ngày càng được đáp ứng.
Ba nhóm tiêu chí trên chỉ là “nền”, nhưng lại “mở” khi các đơn vị xây dựng trường học hạnh phúc. Tùy vào điều kiện, thực trạng của mỗi nhà trường mà được cụ thể hóa, chi tiết hóa để chúng trở thành các “tiểu tiêu chí” mang ý nghĩa thực tiễn, bản sắc riêng của mỗi đơn vị nhà trường khi xây dựng để trở thành trường học hạnh phúc.
Hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên là những nhân tố quan trọng, là những người truyền cảm hứng và cũng là người cầm lái “con tàu” trường học hạnh phúc. Vì vậy, trước hết các thầy, cô giáo phải có được tâm thế của người hạnh phúc để tạo dựng, trao yêu thương, hạnh phúc cho các em học sinh. Có thể nói “Trường học hạnh phúc” là nét đẹp văn hóa của riêng mỗi nhà trường. Ở đó giáo viên và học sinh là những người biết sống yêu thương, tôn trọng, chia sẻ, giúp đỡ và biết cách nuôi dưỡng, lan tỏa sự tử tế.
Hưởng ứng trong trào xây dựng “Trường học hạnh phúc” do Công đoàn Giáo dục Việt Nam phát động, ngành Giáo dục và Đào tạo Hưng Yên tuyên truyền và vận động cán bộ quản lý, nhà giáo, các em học sinh tích cực tham gia phong trào với nhiều nội dung cụ thể, thiết thực phù hợp với điều kiện thực tế của từng đơn vị trường học. Đội ngũ cán bộ quản lý, nhà giáo đều hiểu rõ mục đích, nội dung, cách thức triển khai và vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo trong điều kiện thực tế của từng cơ quan, đơn vị trường học và bước đầu đã có những thay đổi, những kết quả rất đáng khích lệ. Cô giáo Nguyễn Thị Hồng Ngân, Hiệu trường Trường THPT Văn Giang cho rằng: “Trường học hạnh phúc là mong muốn, khát vọng của tất cả mọi người, và cần sự chung tay, góp sức của tập thể thầy cô giáo, các em học sinh và các bậc phụ huynh”. Xuất phát từ kinh nghiệm từ thực tiễn giảng dạy và quản lí, cô Ngân chia sẻ: “Trường học hạnh phúc bắt đầu từ người giáo viên”, và “Giáo dục bằng tình yêu thương là con đường giáo dục ngắn nhất để mang lại hiệu quả”, học trò không phải là “những chiếc bình cần đổ đầy kiến thức”, mà các em là “những ngọn đuốc cần được thắp lên”. Xây dựng “Trường học hạnh phúc” là một hành trình dài và sẽ có nhiều khó khăn, trở ngại nhưng chúng tôi bắt đầu từ những việc làm nhỏ nhất một cách toàn tâm toàn ý với tình yêu thương, tôn trọng và mong muốn các em tiến bộ. Chúng tôi uốn nắn từng hành vi của học trò với sự tận tụy nhất vì chúng tôi hiểu rằng: nhiều hành vi sẽ tạo thói quen, thói quen sẽ tạo tính cách, tính cách sẽ tạo ra nhân cách, nhân cách thế nào số phận thế ấy. Chúng tôi cũng thay đổi cách đánh giá học trò, vì “nếu ta cứ bắt một con cá trèo cây, thì suốt đời nó chỉ sống trong sự tự ti không làm được gì cả”. Từ đó, chúng tôi đã tổ chức rất nhiều các hoạt động ngoại khóa, rèn kỹ năng sống, hoạt động của các CLB, tổ chức các cuộc thi văn nghệ, TDTT, nghệ thuật tạo điều kiện để các em học sinh được gắn kết, yêu thương, phát triển toàn diện và góp phần tạo dựng mối quan hệ thân thiện, tích cực trong nhà trường.
Lớp học xanh- sạch-đẹp với bồn hoa, cây cảnh của cô và trò Trường THPT Văn Giang
Khu nhà vệ sinh xanh- sạch- đẹp với trang thiết bị hiện đại và nhiều cây xanh, bồn hoa của học sinh Trường THPT Dương Quảng Hàm
Khi triển khai kế hoạch xây dựng “Trường học hạnh phúc”, thầy giáo Hà Quang Vinh, Hiệu trưởng Trường THPT Đức Hợp cho rằng: giáo dục với vai trò quan trọng của mình cũng cần phải được nhìn nhận, được tiếp cận ở việc mang lại hạnh phúc cho người học và nhà trường phải trở thành trường học hạnh phúc, ở đó mọi người đều có được cảm giác vui vẻ vì đạt được ý nguyện. Trong đó quan trọng nhất là làm thế nào để mỗi thầy giáo, cô giáo được hạnh phúc, để họ có thể mang đến hạnh phúc cho học sinh, trong đó, Hiệu trưởng là người khởi nguồn và tổ chức, kiến tạo; ngược lại, sự thành công và hạnh phúc của học sinh, của giáo viên lại là thành công và niềm vui chung của cả thầy và trò. Thầy Vinh cũng cho biết thêm: tôi rất tâm đắc với câu nói “Người giáo viên hạnh phúc sẽ thay đổi cả thế giới”.
Cây Điều ước của học sinh Trường THPT Đức Hợp
Sự thay đổi rõ nét khi Trường THPT Đức Hợp triển khai kế hoạch xây dựng “Trường học hạnh phúc” là giờ đây, có cảm nhận mỗi sớm thức dậy rất nhiều người trong số các thầy, cô giáo muốn thật nhanh đến trường để say sưa với những bài giảng, để say sưa cống hiến như những cánh ong cần mẫn góp mật ngọt dâng cho đời. Các em học sinh cũng muốn thật nhanh đến trường để tận hưởng những bài giảng tâm huyết của các thầy cô giáo, hòa mình vào những hoạt động bổ ích, thiết thực của nhà trường. Và khi chiều xuống, nhiều thầy cô vẫn còn bận rộn với những công việc còn dang dở, nhiều học sinh còn ở lại để tập luyện văn nghệ, TDTT, vệ sinh lớp học, vệ sinh khuôn viên nhà trường. Đó không phải là không khí của công sở mà chính là không khí của gia đình, của ngôi nhà thân yêu của thầy và trò. Chỉ thế thôi cũng đủ để thầy và trò có thêm niềm tin vào sự phát triển của nhà trường, có thêm niềm tin vào thầy cô, có thêm niềm tin vào đồng nghiệp, vào học sinh. Và niềm tin chính là động lực to lớn để mỗi thành viên trong trường nỗ lực hơn nữa, cố gắng hơn nữa trong sự nghiệp trồng người đối với mỗi thầy, cô giáo và trong việc học tập, rèn luyện, sự tiến bộ của mỗi học sinh. Đó là kết quả, ý nghĩa nhất của “Trường học hạnh phúc”.
Với quan điểm “Giáo dục bằng tình yêu thương là con đường giáo dục ngắn nhất để mang lại hiệu quả và hạnh phúc” nhiều thầy, cô giáo đã xây dựng và thực hiện thành công lớp học theo mô hình “Lớp học yêu thương” với nhiều hoạt động khơi gợi sự hứng thú và tạo sự gần gũi với học sinh như chia sẻ điều em muốn nói, truyền năng lượng tích cực, giờ sinh hoạt hạnh phúc. Những hoạt động như vậy sẽ giúp các em học sinh mở lòng hơn, tạo thuận lợi cho thầy cô giáo trong việc lựa chọn các biện pháp giáo dục phù hợp và hiệu quả.
Một giờ học “yêu thương” của cô và trò Trường Tiểu học Phan Sào Nam, huyện Phù Cừ
Một tiết sinh hoạt ngoại khóa “yêu thương” của cô và trò Trường THPT Triệu Quang Phục
Kết quả bước đầu về việc triển khai xây dựng “Trường học hạnh phúc” dù mỗi nơi có cách xây dựng và thực hiện khác nhau nhưng đều đạt được thành quả chung đó là mối quan hệ giữa thầy, cô giáo và các em học sinh trở lên thân thiết, gần gũi với tình yêu thương, tôn trọng và có sự tương tác nhiều hơn; cơ sở vật chất trường, lớp được trang trí, vệ sinh sạch đẹp, khang trang hơn. Việc xây dựng “Trường học hạnh phúc” cũng giúp đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên ngày càng hoàn thiện về mọi mặt, nhất là kỹ năng ứng xử sư phạm và việc tuân thủ các quy định về đạo đức nhà giáo. Phát huy những kết quả toàn ngành đã đạt được trong thời gian vừa qua, chúng ta tin tưởng rằng với mong muốn, tinh thần trách nhiệm và sự chung sức của đội ngũ cán bộ quản lý, nhà giáo, người lao động chúng ta sẽ sớm có nhiều “Trường học hạnh phúc với nhiều thầy, cô giáo và các em học sinh hạnh phúc”.